فیلم «کوچک کردن» در نگاه اول می‌تواند ساخته ذهن عجیب و غریب تیم برتون باشد ولی بعد از شنیدن نام کارگردان اصلی آن، زاویه دید تماشاگر به فیلم کمی تغییر پیدا می‌کند. الکساندر پین کارگردانیست که فیلم‌های کمی می‌سازد ولی عمده آثارش جزو سینما‌یی‌های خوب هالیوود هستند. او سازنده آثاری چون «درباره اشمیت»، «نبراسکا» است و البته در کارنامه هنری خود نویسندگی فیلمنامه تخیلی پارک ژوراسیک ۳ را هم دارد. این مساله نشان می‌دهد که او ذهن بازی دارد و می‌تواند هم در درام و هم در آثار تخیلی خوب بدرخشد. فیلم مورد بحث او در آغاز یک فیلم کمدی–تخیلی است و شاید برخی مخاطبین را در دقایق اولیه از خود براند، اما همین تماشاگران با اندکی صبر وارد سوژه ناب و اصیل فیلم می‌شوند و علی رغم تخیلی بودن آن، آن را باور می‌کنند.
فیلم کوچک کردن موضوعی را دستمایه داستان خود قرار داده که علی الظاهر مسخره است ولی با مطرح کردن ایده‌ها و زوایای جالبی از این موضوع، آن را تبدیل به یک اثر فلسفی–درام با لحن تند انتقادی می‌کند. ایده‌ای که فیلمساز آن را مطرح می‌کند اینست: چه می شد اگر نسل بشر مجبور می‌شد به خاطر مشکلات محیط زیستی و البته مالی، دست به کوچک شدن گونه بشریت بزند و مردم را تبدیل به انسان‌هایی ۹ سانتی‌متری کند که هم آلودگی کمتری ایجاد کنند و هم خرج و مخارج زندگیشان یک صدم شود؟ این سوال طولانی و پیچیده دنیای لی لی پوتی مدرن را ایجاد می‌کند که گالیورها در آن به دو دسته مخالفین و موافقین آدم کوچولوها تقسیم می‌شوند و اتفاقات زیادی در هر دو دنیا می‌افتد.
فیلم کوچک کردن از کشف بشریت به فرمول کوچک کردن انسان‌ها بدون هیچ عوارضی شروع می‌شود و سپس داستانش را پیش می‌برد. سال‌ها از کشف این فرمول می‌گذرد و مردم دسته دسته به سمت کوچک کردن خود پا پیش می‌گذارند. آدم کوچولوها تبدیل به یک گونه جدید در دنیا شده‌اند که حق و حقوق خودشان را دارند و شرکت‌های دولتی و حمل‌ونقل و… جایگاه‌هایی برای آنها در ادارات و وسایل حمل‌ونقل خود تعبیه کرده‌اند. عمده‌ترین دلیلی که مردم به سمت کوچک کردن خود می‌روند، مساله مالیست چرا که به عنوان مثال صد هزار دلار سرمایه زندگی یک خانواده در قالب آدم کوچولو زندگی کردن معادل چندین میلیون دلار است. شرکت‌های غذایی و تولیدی وسایلی برای آدم کوچولوها تولید می‌کنند و عده‌ای از این طریق، بیزینس خارق‌العاده‌ای را راه‌اندازی می‌کنند.
ادیان مختلف واکنش‌های گوناگونی نسبت به کوچک‌کردن انسان‌ها نشان می‌دهند و کارشناسان سیاسی از خطرناک بودن این موضوع و سواستفاده ابرقدرت‌ها از این تکنولوژی دم می‌زنند. رژیم صهیونیستی شروع به کوچک کردن فلسطینیان می‌کند و از آنسو در آمریکا عده‌ای معترض وجود دارند که اعتقاد دارند آدم‌کوچولوها به علت مالیات بسیار کمتری که می‌دهند حق رای دادن ندارند. کشورهای متفاوتی برای این نژاد در سرتاسر دنیا درست شده که همگی تحت اختیار و تملک انسان‌های عادیست. در این بین داستان مردی (با بازی مت دیمون) را داریم که همسرش در بدو عملیات کوچک کردن از ترس جا زده و او تنها در این دنیا مانده و اتفاقات جالبی را به عنوان یک آدم کوچولو نظاره گر است…
بخوانید: نقد و بررسی فیلم دونده هزارتو: درمان مرگ (Maze Runner: The Death Cure)
داستان فیلم همان‌طور که خواندید بسیار غنی و پر از حرف‌های تازه و البته نیش و کنایه است. فیلمنامه اریژینال و ناب کوچک‌سازی برگ برنده فیلم است که در کمال تعجب آکادمی اسکار آن را نادیده گرفته است. صحبت‌هایی که در فیلم و ما بین دیالوگ‌ها مطرح می‌شود، به تدریج بار روانشناسی و فلسفی بیشتری به خود می‌گیرند و درجه این حرف‌ها به حدی نیست که مخاطب عادی را با خود به همراه نکشاند. طنز موجود در داستان فیلم، یکی از نکات قوت فیلمنامه به حساب می‌آید که ریتم خوبی به اثر می‌بخشد. تلخی موجود در این طنز نیز به حدیست که اگر عمیقا به آن نگاه شود، مخاطب را در هم می‌شکند و ایجاد این حس تضاد در فیلمنامه، کاریست که در کمتر مواقعی به این خوبی از آب در می‌آید.
مت دیمون و کریستوفر والتز، دو بازیگر مشهور فیلم هستند که در کنار نابازیگران دیگر جملگی درخشیده‌اند و فضای عجیب فیلم را کاملا باورپذیر کرده‌اند. قهرمان فیلم که مت دیمون آن را بازی می‌کند، سفر ادیسه واری به دنیای آدم کوچولوها دارد و در این سفر خود را پیدا می‌کند. فیلم کوچک کردن فیلمی شخصیت محور نیست ولی تمرکز اصلی خود را روی قهرمانش گذاشته و از پرداخت به دیگر شخصیت‌ها نیز غافل نمانده است
در کنار این فیلمنامه و روایت مدرن ادیسه‌وار مسایل فنی در فیلم نیز به هر لحاظ کاملی رعایت شده است. طراحی صحنه زندگی کوچک این افراد در کنار انسان‌های معمولی نه مسخره از آب در آمده و نه مصنوعی، بلکه کاملا طبیعیست و تو گویی چنین دنیایی همیشه وجود داشته است. موسیقی متن رالف کتن زیبا و تاثیرگذار است و فیلمبرداری فیلم با توجه به میزانسن و دکوپاژ سخت اکثر سکانس‌ها، به بهترین حالت خود درآمده است. جلوه‌های ویژه این اثر نیز با توجه به پیشرفت امروزه کاملا طبیعی اجرا شده و به گفته کارگردان ایده ساخت این فیلم از چندین سال پیش در ذهنش بوده ولی منتظر رسیدن تکنولوژی به این حد بوده که صحنه‌های آدم کوچولوها، احمقانه به نظر نیاید.
ایده‌هایی که در فیلم مطرح شده‌اند (و در خلاصه داستان هم به برخی از آنها اشاره شده) ایده‌هایی خام هستند که متاسفانه به علت کمبود زمان فیلم به نتیجه نمی‌رسند. شاید بهتر بود این اثر به شکل یک سریال در می‌آمد و تمامی ایده‌ها و حرف‌هایش را مفصلا می‌زد و فقط به اشاره کردن اکتفا نمی‌کرد. فیلم مذکور توانسته فقط داستان قهرمان خودش و مشکلات او را به سرانجام برساند و از پرداختن به موضوعات جذاب و جنجالی دیگر بازمانده است. فیلم کوچک کردن به راحتی پتانسیل یک سریال قوی و قدرتمند درام با ته مایه طنز و زیربنای سیاسی را داراست و این اتفاق شاید روزی برای فیلم بیفتد.
الکساندر پین در این فیلم در جای درستی قرار دارد به این منظور که به خوبی طرز فکر یا آن احساسی که نسبت به فیلم داشته را توانسته جفت و جور و تبدیل به داستان کند ولی دست و بالش برای پرداختن تمام و کمال بسته بوده، با این حال کوچک کردن همین الان هم اثری فاخر و برجسته حساب می‌شود که می‌تواند هر سلیقه‌ای را راضی نگه‌دارد و سورپرایزهای ویژه‌ای برای آنها داشته باشد.
بخوانید:نقد و بررسی فیلم کوهستانی میان ما (The Mountain Between Us)
نوشته نقد فیلم «کوچک کردن» (Downsizing)، لی‌لی‌پوت‌های قرن ۲۱ اولین بار در فیلمجی پدیدار شد.
Powered by WPeMatico